«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

Datorren apirilaren 6rako ibilbide bat prestatu dugu Gerra Zibilean Altzan bizitutakoaren inguruan. Ion Urrestarazu Parada izango da gidari eta bera arduratuko da Bidebieta-Herrera-Mirakruz aldean ezagututako hainbat gertaera ezagutzera ematen.

“Gerra amaitu da” aldarrikatu zuen Francok 1939ko apirilaren 1ean, hiru urte lehenago kolpe militar batez hasitako gerrari ofizialki amaiera emanez, baina, oraindik gaur egun, laurogei urte pasa direnean, gatazka horrek irekitako zauri askok itxi gabe jarraitzen dute.

Gaia oso garrantzitsua izan arren, Gerra Zibila Altzan -udalerri garai horretan- osoko ikuspegi batez azaltzen duen azterketa bat ez daukagu oraindik gurean.  Horregatik, AHMn asmoa egin dugu aurten gaiari arreta berezia eskaintzeko, orain arte bildutako dokumentuak bilaketa berriekin osatuz, datuak ordenatuz eta dagokien testuinguruan ipiniz, eta, urte amaierako nahi genuke, taxuzko azterketa eskainiz, gaur egun dagoen hutsunea, ahal den neurrian betez.   (gehiago…)  »  

Deba

Pasa den urriaren 24an egin genuen Debako txangoarekin  aurtengo ibilaldien egitaraua burutu dugu. Oro har, oso pozik gaude egindakoarekin. Zorionekoak gara Angel Calvo eta Rafa Altube bezalako lagunak ondoan edukitzeagatik eta urtean zehar Plus 55 egitasmoaren barruan antolatutako ibilaldiak gidatzeko, edota, azken txangoan bezala, Javi Castro bezalako gidari bat edukitzeagatik Itziar, Lastur eta Deban barrena murgiltzeko.

Segidan eskaintzen dizkizuegun esteken bitartez azken ibilaldien argazki sortak ikusteko aukera izango duzue: Deba, Urumeako erriberak, San Martzial (Irun), eta Zubieta, Usurbil eta Lasarte.

  (gehiago…)  »  

Datorren urriaren 27an, larunbata, Deba ezagutzera joango gara gure adiskide, bazkide eta Aranzadiko kidea den Javi Castroren eskutik.

Egitasmoa hauxe da:

• Itziar: Parrokia eliza eta bere historiaren zertzelada batzuk.
• Lastur auzoa: Bailararen bisita, Ugarteberri kobazuloa eta Arbizkoako errekaren antzinako ibilgua. Erroten eta burdinolen hainbat aztarnen bisita. Ur hornikuntzarako antzinako ubidearen zatitxo batean zehar ibiliko gara. Arbil kobazuloa. Muga toponimikoak.
• Sasiola aldea: Urozagako iturria eta zubia.
• Debako hirigunearen bisita. Pasealdi bat Erdi Aroko kaleetan zehar.

  (gehiago…)  »  

1850

Txingurri Herrerako erreka nagusiaren izena da; gaur egun ia bere ibilgu osoan estalirik dago. Bi kilometro eta erdiko luzera dauka eta bere baitan 330 ha-ko lur azaleko ura biltzen du, punturik altuenak Altzagaina (93 m), Ametzagaina (118 m), Lizardi (69m ) eta Mirakruz Gaina (50 m) direlarik. Larratxo-erreka, Buztintxulo-erreka eta Siustegi-erreka ditu adarrik nagusiak.

Errekaren gaur egungo izena, gainontzeko erreka-adarrenak bezalaxe, errekaren ondoan dagoen baserriaren izenetik dator: Txingurri edo Txingurriyane. Izen hau, bestalde, herrikoia da eta azken mendean gutxienez XVI. mendetik dokumentatuta dagoen Errotazar etxe eta errota izendatzeko erabili den izengoitia da.

Erreka, azken ehun eta berrogeita hamar urteetan garatutako industrializazioaren ondorioz, ia bere osotasunean bideratuta edota lurperatuta geratu da.  Bakarrik bi zatitan ikus ahal izango dugu ura mugimenduan, bata Teran lantegiaren ondoan, jabetza pribatuko 80 metroko zati txiki batean, eta bestea Larratxo errekaren goialdean, gaur egungo parkearen barruan. Erreka estalirik, ez ikustearekin batera ahaztea dator eta hauxe da, hain zuzen ere, egingo dugun paseotxoaren asmoa, hau da, Txingurri estalgabetu eta, bere inguruan bizi zirenen lekukotzaren bitartez, zegoen bizitza hura argitara ekarri. Ibilbidean zehar, iragana gogoratzeaz gain, egungo eta etorkizuneko  bizimoduan urak duen garrantzia ere nabarmendu nahi dugu, harekiko arduratsu eta eginbidetsu joka dezagun.

  (gehiago…)  »  

Datorren larunbaterako, hilak 16, Cristina Enea Fundazioa eta Kontadores Gaztelekuarekin elkarlanean, paseo bat prestatu dugu Herreran barrena, “Txingurri hor dago / Destapando Txingurri” izenburupean.  Protagonista Herrerako erreka izango da, beraz.

Erreka, azken ehun eta berrogeita hamar urteetan garatutako industrializazioaren ondorioz, ia bere osotasunean bideratuta eta lurperatuta geratu da.  Bakarrik bi zatitan ikus ahal izango dugu ura mugimenduan. Bata Teran lantegiaren ondoan, jabetza pribatuko 80 metroko zati txiki batean, eta, bestea, Larratxo errekaren goialdean, gaur egungo parkearen barruan.

Erreka estalirik, ez ikustearekin batera ahaztea dator eta hauxe da, hain zuzen, egingo dugun paseotxoaren asmoa, hau da, Txingurri estalgabetu eta, bere inguruan bizi zirenen lekukotzaren bitartez, zegoen bizitza hura argitara ekarri.

Ibilbidean zehar, iragana gogoratzeaz gain, egungo eta etorkizuneko  bizimoduan urak duen garrantzia ere nabarmendu nahi dugu, harekiko arduratsu eta eginbidetsu joka dezagun.

Goizeko 10etan abiatuko gara, Kontadoresetik, eta izena aurretik eman behar da (943 453 526 / cristinaenea@donostia.eus).

Hauxe da 2018. urterako ibilaldien egitasmoa. Gure herriko hainbat txoko ezagutu dugu eta inguruko beste herrietako museoak eta inguru naturalak ere bisitatuko ditugu. Ibilaldien egitarauan, datan, ordutegian, zein jardueran, aldaketaren bat balego garaiz jakinaraziko da.

Apirilak 26: CASARES-MOLINAO-TXIPRES-KUTARRO-BIZARAIN-GARBERA.
Paseoa bat Altzako aldean dagoen San Marko mendiaren inguruan.
09:00etan Casares Kultur Etxean.
(Ibilaldiaren argazkiak ikusi)

Maiatzak 10: LEZO - ARROKAUNDIETA - MITXINTXOLA - PASAIA.
Pasaiako badiaren goialdeko ibilbidea.
09:05ean, Herreran, E-01 (Lezo-Donibane) autobusa.

Maiatzak 17: LUBERRI. OIARTZUNGO GEOLOGI MUSEOA.
Bisita gidatua. Altzako VI. Naturaldiaren egitarauaren barnean, Oiartzungo bailararen historia geologikoa ezagutuz.
09:30ean, Casaresen, 10:00etan Herrerako bus geltokian, E-02 (Iturriotz arte) autobusa. Hortik Ergoieneraino paseoan.

  (gehiago…)  »  

Larunbat honetan Altzabasoa bisitatuko dugu. Gordetzen dituen edertasun naturalaz gozatzeaz gain, mugarriz mugarri mendialde altzatar hau inguratzen duen ertzetatik ibiliko gara. Mugarri horiek, altzatarrentzat Altzabasoa suposatu duen ondare ekonomikoaren zein historikoaren lekukoak dira. 1939. urtean egindako Altzako Udal Ondarearen Inbentarioan, anexioaren aurretik egindako azkena, Altzabasoa, -edo “Monte Oberán”,  dokumentuan agertzen den bezala-, Altzako Udalak zuen ondarerik baliotsuena zen: 122 hektarea mendi, 180.000 pezetetan balioztatuta (Udal ondarea denera 1.298.184,86 pezetetan balioztatuta zegoen). (1) Mendiaren balio eta garrantzia basoaren ustiaketari estuki lotuak zeuden, udal kutxara horrek ekartzen zuen diruagatik. Aurreko mendeetan diru hori auzokide eta bizilagun eskubidedunen artean zuzenean banatzen zen. Horri buruzko dokumentazioa ugaria da eta honez gero Juan Carlos Morak (2) eta Angel Calvok (3) aztertu dute.   (gehiago…)  »  

Ángel Calvo

Beheko esteka hauetan aurreko egunetan egin ditugun txangoen argazkiak ikus daitezke:

• Maiatzaren 21ean La Asunción Ikastetxearen barrualdera egin genuen bisita.
• Eta ostegunean, 24, Plus 55 egitarauaren barnean, Txipres eta San Markora egin genuen ibilaldia. Azken honetan La Anunciata Ikastetxeko ikasle talde bat gurekin etorri zen Txipres ezagutzera.

Conde de Polentinos, 1910

Gaur goizean La Asunción Ikastetxea barrutik ezagutzeko aukera izango dugu, liburutegia, klaustroa, kapela… Hona hemen hainbat datu ikastetxearen historiaren gainean.

HASTAPENAK

La Asunción komentua 1882. urtean sortu zen. Urte hartan, Kongregazioaren fundatzailea zen Anne-Eugénie Milleret de Brou-k Mirakruz etxearen lur eremua aukeratu zuen komentu berria eraikitzeko. Frantzian III. Errepublika politika antiklerikala ezartzen ari zen eta, baldintza horietan, Mirakruz mugatik gertu egotea oso egokia zen bere herrialdetik alde egin behar zuten lekaimeak hartzeko. (1)

Mirakruz etxearen lehen notizia 1719. urtekoa da eta jabea Intxaurrondo baserriko jabe bera zen, Manuel de Aznarez. (2) Mirakruz izena, Serapio Mugikak dionez, Lezoko Santo Kristo Basilika bertatik begiztatzen delako da: “y en lo antiguo era costumbre que al distinguirse la iglesia en que se venera la prodigiosa imagen del Cristo que atrae a multitudes de devotos a la modesta Universidad Guipuzcoana, se rezara una breve oración a la Cruz redentora.” (3)

  (gehiago…)  »  

Marko Sierra

Zailtasun erdiko senderismo ibilaldi pedagogiko zirkularra da. Urumeako bailaratik gora, Nafarroako mugaren ondoan dagoen Benta Berri izeneko lekuan utziko ditugu kotxeak. Altzako basorik ederrena bisitatuko dugu, bere historia, hidrologia, eta Aiako Harriko parke natural honetan eta Añarbeko baso erreserban duen txertaketa. Altzabasoa ezagutzeaz gain, Donostibaso ere ezagutuko dugu, izan ere Altzabaso eta Donostibasoetako buelta zirkularra emango dugu. Ugaldetxobaso edota Frantsesbasoko eremuak ere ikusiko ditugu. Bazkalduko dugu etxean. Casares kultur etxera ordubiak aldera iristea espero da.

• Eguna: 2018ko maiatzak 5
• Ordua: 8:00etan
• Irteera: Casares K.E., partaideen autoetan
• Arduradunak: Marko Sierra,  AHM
• Iraupena: 4 ordu eta erdi (11 km)
• Desnibelak: 520 m gora, 520 m behera
• Zailtasuna: Erdia
• Ibilbidea: Benta Berri - Saratze - Notixitxarreko Gaina - Gorostegi - Untzei - Sonei - Urumea ibaia - Benta Berri. Ibilaldia Google Earth-en.
• Gomendioak:  Oinetako aproposak, bastoiak eta argazki kamera.

Partaide kopuru mugatua: 25 lagun.

Izen emateak maiatzaren 2 arte: 649 49 66 07, ahm@altza.net.

Antolatzaileak: Donostia Kultura, Altzako Historia Mintegia