Nombre de la Etiqueta: Biografía

Biografía de Félix Iranzo Expósito

2023, 16 de Enero

Remedios Peris7Félix Iranzo (1966)

Remedios Peris/Félix Iranzo (1966)

Manolo Iranzo Peris - AHM

En el callejero de Altza apenas se pueden encontrar nombres de altzatarras que se hayan significado por su dedicación profesional o proyección pública. Uno de esos pocos casos es el de Félix Iranzo, quien desde 1998 da nombre a un paseo del barrio de Santa Bárbara. Entre nosotros, Félix Iranzo es conocido por sus numerosas fotografías, en las que reproduce la gente, el ambiente y los edificios de los años 60 y 70 en Altza, y de las que guardamos copia en la Colección Local.

Pero sobre todo destacó por su actividad dentro del movimiento asociativo de personas jubiladas y pensionistas en Altza y Euskal Herria, motivo por el que le dieron su nombre al paseo. Hace cuatro años publicamos en Estibaus un artículo para hablar de su faceta de jubilado en acción y en la que dábamos una breve reseña bibliográfica. Ahora nos hemos propuesto completar su biografía personal y familiar, y para ello hemos contado con la ayuda de su hijo Manolo.   (más…)  »  

Josefa Tito (1802-1858) y su fábrica de jabón en Herrera

2020, 12 de Noviembre

Herrera 1851. urtean

Herrera y la fábrica de jabón en 1851

Iñigo Landa, Patxi Lazcano

En el año 1847 nació, en lo que hoy es la plaza de Herrera, la primera fábrica moderna de Altza, una fábrica de jabón levantada por una mujer, Josefa Tito Recalde. Esta donostiarra nacida el 9 de abril de 1802[1], y fallecida poco antes de cumplir los 56 años, -el 18 de marzo de 1858-, mostró su personalidad como empresaria tras producirse el fallecimiento en 1842 de su marido, Francisco Rodríguez Cárdenas. En ese momento, Josefa Tito, viuda de Rodríguez y madre de tres chicas y dos chicos de entre 10 y 19 años, tomará todo el control de los negocios comerciales dirigidos hasta entonces por su marido, dándoles un carácter más productivo e industrial, sumándose de este modo a la corriente que impulsó la primera industrialización moderna de Gipuzkoa tras la finalización de la primera guerra carlista (1833-1840).

La presencia de mujeres en un mundo empresarial dominado por hombres es algo excepcional. Amparada en su condición de viuda, Josefa Tito es una de esas excepciones. Hemos querido indagar en su biografía y conocer su labor como empresaria, un trabajo que ella ha facilitado en gran medida gracias a que tuvo el cuidado de dejar registradas en escrituras públicas buena parte de su actividad, lo que ha permitido el rastreo documental en el archivo de protocolos de Oñati, principal fuente de información de este trabajo. Los documentos, y la transcripción de algunos de ellos,  se pueden consultar en la Colección Local de Altza.

Este acercamiento a la biografía de esta mujer y a su fábrica de jabón lo hemos hecho a través de cuatro apartados: La familia de Josefa Tito; Los negocios de Francisco Rodríguez y Josefa Tito; La fábrica de jabón de Josefa Tito, y, por último Hijos de Viuda de Rodríguez.   (más…)  »  

Josefa Tito (1802-1858) eta bere xaboi-fabrika Herreran

2020, 12 de Noviembre

Marzial Ibarbia Anabitarte, Aita Akilino

2018, 26 de Septiembre

euskal-esnalea-1924-09-170a

Herrerako ibarbiatarren artean murgildurik, etxeko txikienarekin topo egin genuen, Marzial Ibarbia Anabitarte, Aita Akilino karmeldarrarekin (1908-?), eta hark idatzitako euskarazko hainbat idatziekin. Haren lehen datuak Aita Onaindiak eskaini zizkigun Euskal Literatura V liburuan, Estibausen “Ibarbia” artikuluan jaso genituena, eta datozen lerroetan informazio hori zabaltzera eta euskal literaturari egindako ekarpena, oso txikia bada ere, ezagutzera gatoz.

Aita Akilinori buruz Onaindiak emandako informazioari bi datu biografiko gehituko dizkiogu, 1933. urtekoa lehenengoa eta 1938koa bigarrena.

Lehenengoa La Salleko Anaiei Herreran 1933ko uztailaren 30ean egindako omenaldiaren kronikan egiten den aipamena da. Honela dio kronikak: “Herrera-Altza. ERMANUARI OMENALDIA.- (…) Itzaldi sermoia egin zun Aita Akilino karmeldarrak, au ere emengoa eta eskola ortan izana; lendabiziko agurketa euskeraz egin ondoren, jarraitu zun erderaz, eta ondo garbi azaldu zun bere ta erreratar danon esker sutsuak, urte oyek danetan, emengo irakasle izan diranari, eta zenbait añeko kaltia izango dan danontzat geyago berak ezin jarraitzia orain arte ain ondo bete duten lanari; eta ori galerazten dutenentzako ere izan zitun itz egizko batzuek; bukatu zun adieraziyaz gurasoari beren betebiarrak beren umetxoak bihar bezelako katoliko jaungoiko zaliak izateko, batez ere oraingo ekaitz aldi ontan. (…)” (1)   (más…)  »  

Llama y misterio: La joven periodista Clara Candiani

2017, 26 de Octubre

Iñigo Landa Ijurko

cronica-1931-08-16-orrialdea-8El trabajo de documentación de las centenarias Casas Baratas de Altza nos ha llevado al encuentro con una periodista prácticamente desconocida entre nosotros, pero muy popular en Francia. Ella es Clara Candiani; en la crónica de la inauguración de las Casas Baratas, publicada en El Pueblo Vasco el 18 octubre de 1921, firma como Clarita Caudiani (1). Entonces solo tenía 19 años, pero el tono y el contenido del reportaje apuntaban a que detrás había una reportera con una personalidad y cualidades fuera de lo corriente. En Francia, la biografía profesional y pública de Clara Candiani comienza en 1925 y está bien documentada, pero sus inicios, en buena parte desarrollados en el País Vasco, son tan poco conocidos como atractivos. A través de la prensa española hemos podido rastrear los primeros pasos de esta joven periodista que va a sobresalir en un mundo predominantemente masculino –en Francia se estima que en los años 30 la proporción de mujeres periodistas rondaba el 2%– y acercarnos a conocer un poco cómo se formaron los fundamentos que guiaron la vida profesional de esta mujer.   (más…)  »  

Inocencia Arangoa, la mujer y la artista

2016, 22 de Julio

inocencia-arangoa00030009

Iñigo Landa

Con motivo del 8 de marzo recuperamos un artículo de prensa de 1901 que reivindicaba la igualdad de oportunidades para la entonces joven pintora Inocencia Arangoa. Pretendemos ahora acercarnos un poco más a lo que conocemos de ella, de la mujer y de la artista.

La pintora Inocencia Arangoa Figueroa fue bautizada en la iglesia de San Marcial de Altza el 29 de diciembre de 1879 y murió en Madrid el 10 de diciembre de 1972 a los 92 años de edad.(1) Hija de Vicente Arangoa Machiandiarena y Elisa Figueroa Villar, casados por poderes en la iglesia donostiarra de Santa María en 1875, era la tercera de 12 hermanos.(2) Se casó con el arquitecto y paisajista madrileño Emilio García Martínez (1875-1970), con el que tuvo dos hijos, María (1904-1994), profesora del Real Conservatorio Superior de Música de Madrid, y Antonio (1908-1995), catedrático en la Escuela de Arquitectura de Madrid.

De niña, participó en los Juegos Florales Euskaros de 1891 siendo premiada en los ejercicios de lectura entre menores de 15 años.(3)   (más…)  »  

Ana Mª Artázcoz, el duque de Alba y Bidebieta

2016, 18 de Mayo

Bidebieta (Argazkia: Ignacio Gaiztarro)

Bidebieta (Argazkia: I. Gaiztarro)

Iñigo Landa

Hasta hace poco en Herrera la gente de edad avanzada recordaba cómo a la finca que ocupa Gaiztarro se la conocía con anterioridad popularmente como Artazkone. Tanto Gaiztarro como Artázcoz hacen referencia a los apellidos de los propietarios de la finca Palacio Bidebieta, construida por Javier Artázcoz hacia 1888 y permutada por sus herederos en 1932 con el arquitecto Fausto Gaiztarro por unas casas que éste tenía en Madrid.   (más…)  »  

Manuel María: Poeta Nacional de Galiza

2015, 19 de Noviembre

foto-6

Xosé Estévez

Para o vindeiro ano 2016 a Real Academia Galega elixiu a Manuel María para dedicarlle o Día das letras Galegas. Este extraordinario escritor, admirador de Euskal Herria, colaborador desinteresado do Fato Daniel Castelao e sincero amigo meu ben merece esta crónica, moi curta para os seus méritos.

Manuel María Fernández Teixeiro naceu o 6 de outubro de 1929 na Casa de Hortas, en Outeiro de Rei, da Terra Chá, no seo dunha familia labrega acomodada, con criados prós labores do campo.

A TERRA CHÁ é unha longa chaira, unha paisaxe de celmosas e agarimantes ondulacións, tutelada por castros como o de Viladonga e vixiada polo rexo batallón da Serra do Xistral e dous sentinelas esculcantes, sempre  á espreita, as Penas de Rodas. Unha antiga lagoa cubría, ó parecer, toda a meseta e fican como mostra algunhas lagoas como a de Cospeito ou misteriosa e arrepiante do Ollo. As augas do pai Miño caudal súcana amorosamente e alédana cursos máis pequenos como o Ladra ou o diminuto regato do Cepelo, tan querido prá Manuel María. Berce de egrexios poetas como Crecente Vega, Iglesia Alvariño, Díaz Castro, Noriega Varela, Fernán Vello, Darío Xohan Cabana, Rábade Paredes e outros.   (más…)  »  

Estibaus

Categorías

Marzo 2024
L M X J V S D
« Feb    
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031

RSS

Últimos comentarios

  • Roberto López
    (2024, 27 de Marzo)
    «Buenas, mi tío abuelo: Manuel López De los Santos, formo parte del Batallón internacional nº 26 Karl Liebknecht (PCE), falleciendo ...»
  • Pilar Egido eta Enrike Kortabitarte
    (2024, 27 de Marzo)
    «Merezitako omenaldia. Gaztaroan zorte handia izan genuen zu gure lehenengo irakaslea izatean. Irakasle berria, baina gogoa eta sasoia ez zenituen sekula falta. Zu ...»
  • Ramón F. Gorosabel
    (2024, 22 de Marzo)
    «Muy interesante la actividad Es edificante Gracias. »
  • Maira
    (2024, 2 de Marzo)
    «Hola necesito contactarme con las señoras Verónica. Recién leo esto. Soy la novia del nieto de olivo. Su papá Carlos. ...»
  • Luma
    (2024, 17 de Febrero)
    «Oso oso interesgarria. »

etiquetas


En la red