«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

Iñigo Landa, Patxi Lazcano

Herrerako Arrobitxulo parkea dagoen tokian harrobi bat egon zen bere garaian, ikusgarri dauden harriek eta izenak berak gogoratzen duten bezala. Harrobiaren jatorria ezagutzeko, XIX. mendeko erdialdera jo behar dugu. Ordura arte, txoko horretan Garro baserri ondotik Txingurrira jaisten zen erreka bat zegoen, eta, Norteko trenbidea eraikitzeko proiektua egin zutenean, erreka horren ibarra aukeratu zuten, hain justu, Mirakruz eta Garroren arteko gaina alde batetik bestera gurutzatzeko. Trenbidea eraikitzeko desjabetzak eta obrak 1859 eta 1869 urte bitartean egin zituzten.

Arrobitxulo 1970. urte aldera (Arg.: Paisajes Españoles)

  (gehiago…)  »  

Aurtengo Euskaraldia dela-eta “Altza euskaraz” erakusketa egongo da ikusgai Tomasene liburutegiko sarrera nagusian. “Hitzez ekiteko garaia” leloarekin bat eginik, erakusketak aurreko hamarkadetan Altzan euskararen erabilera bultzatzeko egindako ekimen batzuen irudiak berreskuratu nahi izan ditu. Collage baten moduan antolatuta, argazkiak, kartelak eta prentsako kronikak dira erakusten diren dokumentuak, Bizarrain Euskara Elkarteko, Casares-Tomasene kultur etxeko eta Altzako Tokiko Bildumako artxiboetatik hartuak. Erakusketa azaroaren 14tik abenduaren 31 arte egongo da ikusgai.

Ubako Erreformatorioaren mendeurrenaren harira, Ion Urrestarazuk Bartzelonan argitaratutako La Hormiga de Oro aldizkari katoliko eta karlistan 1922ko urriaren 14ko alean aurkitu duen erreformatorioaren argazkia pasa digu. Eraikinak duen itxura berritua data horien aurreko beste argazki honetan agertzen denarekin aldera dezakegu, Erreformatorioaren aurrekarietara hurbiltzen gaituena.   (gehiago…)  »  

Iñigo Landa, Patxi Lazcano

Mendiola baserria izen bereko mendiaren goialdean dago, toki pribilegiatuan; garai batean oso ezaguna zen merendero eta sagardotegi gisa. Bere jatorria 1814an dago, Juan Bauptista de Zozaya merkatari donostiarrak Donostiako Udalari Ulia mendian, Pareta Berrico Zavala izeneko parajean, landugabeko 45 golde-lur erosi zizkionean. Leku horretan, Zozayak Guruceta izeneko baserri berria eraikiko du bere kontura. Ondoren, baserri berriaren jabetzak handituko ditu, Altzako bizilagun batzuei beste 5 golde-lur gehiago erosiz.   (gehiago…)  »  

Uda honetan zehar eta irailaren 3ra arte ikus dezakegu Koldo Mitxelena Kulturunean «Aurrera eginez. Etorkizunari begira XIX. mendetik» erakusketa, José Brunet Berminghan-en (1836-1891) argazki bildumaren aukeraketa interesgarria.

Erakusketaren komisarioak Lola Horcajo Calixto eta Juan José Fernández Beobide izan dira, Donostiako denda eta landetxe historikoei eskainitako argitalpenengatik ezagunak diren egileak. José Brunetek egindako mila argazkien artean ehun bat argazki aukeratzeaz arduratu dira, baita argazki horiek dokumentatzeaz eta testuinguruan jartzeaz ere.

Argazki-bilduma garrantzitsu hau argitaratu gabe egon da duela bi urte pasatxo José Bruneten bilobak, egungo Real Defensako markesak, Nafarroako Errege Artxibo Nagusiaren esku utzi zuen arte. Bertan zaharberritu dituzte. Gertaera horren berri eman genuen, hemen Estibausen, argazki guzti horien artean gure historiarako oso interesgarriak diren lau argazkirekin egin baikenuen topo, Herrerako zubibidearen, Intxaurrondo baserriaren eta Herrerako badiako obren hasieren lehen irudiak baitzeuden. Gogoratu behar da José Brunetek eta bere familiak, bere enpresa-ondare garrantzitsuaren artean, bazituela zenbait jabetza altzatarrak, zehazki Buenavistako Antxo, Etxetxiki eta Arraskuene baserriak, Norteko trenbidearen eta Pasaiako portuko kaiak eraikitzeko saldu zituztenak.   (gehiago…)  »  

Ekainaren 6tik 25ra bitartean “Sarroeta-Martutene” erakusketa izango da ikusgai Garberan, Altzako Tokiko Bilduman ikus daitezkeen 245 argazkietatik aukeratutako 26 argazkiz osatutako erakusketa. Erakusketan auzoko bizimoduaren eta giroaren irudiak ikus daitezke, batez ere 40, 50 eta 60ko hamarkadetakoak. Argazkien bilketa auzoko bizilagunen ekarpenari esker egin ahal izan da (Txema Loinaz, Maite Albero, María Dolores Armendariz, Josetxo Yaben, Agirretxe familia, Irizar familia, Maite Fernández, eta Isabel Arrieta, besteak beste). Argazkien artean, Francisco Armendariz Otaloraren argazki apartak eta Kutxatekako funtsako batzuk aurkituko ditugu, hala nola azaleko argazkia, Vicente Martín argazkilariak ateratakoa (Fotocar estudioa). Aurreko lau edizioetan bezala, David Vicente argazkilaria arduratu da mihise gainean inprimatzeaz, 90×60 tamainan, eta erakusketa amaitzean argazkiak kultur etxeetan eta auzoko ostalaritza eta merkataritzako hainbat lokaletan zintzilikatuko dira.

(Arg.: Polentinos kondea)

Madril-Irun trenbidearen trazadura 1864an inauguratu zen, eta altzatar terminoa alderik alde zeharkatzen du, lurraldea bitan zatitzen duen lubaki bat irekiz.

Linearen ustiapena Compañía de los Caminos de Hierro del Norte de España enpresak egin zuen. Trenbidea eraikitzeko 35 partzela desjabetu ziren 1859. eta 1862. urteen artean, eta beste sei 1863tik 1869ra bitartean aurrekoen eremua zabaltzeko. Patxi Lazcano Sorzabal aspalditik dabil Gipuzkoako Protokoloen Artxibo Historikoan Altzako baserriei buruz jasotako dokumentuak bilatzen eta transkribatzen, eta horien artean daude trenbidea eraikitzeko egin ziren desjabetzeen eskriturak. Altzako Tokiko Bilduman kontsulta daitezke transkripzioak zein dokumentuak.

(1900 urte inguruan)

  (gehiago…)  »  

Patxi Lazcano, Iñigo Landa

Cuarta Via, 1935 aldera (Arg.: Portuko Agintaritza)

Cuarta Via izenarekin ezagutzen dira XIX. mendearen amaieran Pasaiako Portuko Sustapen Sozietateak Antxoko kaiko zabalgunean, Buenavistako egungo Erlojuaren kaian, Altzan eraikitako lehen bi etxadiak.

Cuarta Via etxeen lehen aipamena Pasaiako Portuko Sustapen Sozietatea desegiteko eskrituran dago, 1885eko urriaren 6an. Eskritura horretan, gainera, Sustapen Sozietatearen izenean erregistratutako jabetzak Pasaiako Portuko Sozietate Nagusiari eskualdatzen zaizkio, besteak beste:

  (gehiago…)  »  

1821-10-29 Errege Agindua

Gaurko egunean orain dela 200 urte, urriaren 29an, Errege Agindu batek agindu zuen Altzako Herriak Donostiatik berezitutako Udal independente bat izenda zedila.[1] Data horretara arte, Altzak autonomia politiko eta ekonomikoa izan zuen Donostiako jurisdikzioaren barruan, baina autonomia horrek ez zuen alde batera uzten gatazkak, eta, denborarekin, areagotu egin ziren, harik eta 1821 eta 1823 arteko udal-independentzia labur baina bizi hori ekarri arte.

Gure asmoa da Altzako Historiako data hori gogoratzea, independentzia eragin zuten inguruabarrei buruz dakiguna eguneratuz, bai eta independentzia garatzeko egon ziren zailtasunetara hurbilduz ere. Hasteko, Errege Aginduaren promulgazioa bultzatu zuten aurrekari hurbiletako batzuk ikusiko ditugu, eta gure historiaren garai garrantzitsu honi buruzko ezagutza aberastea helburu duten hainbat ekarpenekin jarraituko dugu.

  (gehiago…)  »  

Arg.: Otegi-Orbegozo familia (1963)

Uztailaren 13tik abuztuaren 2ra bitartean, “Bidebieta” argazki erakusketa izango da ikusgai Garberan. 28 irudiz osatutako erakusketa da, eta denboran atzera begiratzeko aukera ematen du, 20ko hamarkatik 80ko hamarkadara auzoan izandako aldaketak ikusteko.

Laugarren urtez jarraian antolatu da horrelako erakusketa bat, eta, aurrekoetan bezala, Altzako Tokiko Bilduman jasotako kopien artetik aukeratu dira argazkiak, batez ere familia-albumetatik hartutakoak, nahiz eta Kutxatekaren funts berezikoak diren batzuk ere badituen.

Bidebieta Herreran jaio zen XIX. mendearen amaieran, Javier Artazcozek Mirakruz Gainatik Herrerako ontziralekura jaisten zen bidearen bi aldeetan zeuden lurrak eta baserriak (Benta-goya eta Benta-bia) erosi zituenean. Lursaila itxi eta jauregi bat eraiki zuen parke handi baten erdian, Bidebieta, Herrerara eta San Pedrora doazen bi biden artean.   (gehiago…)  »