«aiuntados en el campo
de Estibaus segun que lo havemos de uso de costumbre de nos juntar...» (Altza, 1390)

(Arg.: Polentinos kondea)

Madril-Irun trenbidearen trazadura 1864an inauguratu zen, eta altzatar terminoa alderik alde zeharkatzen du, lurraldea bitan zatitzen duen lubaki bat irekiz.

Linearen ustiapena Compañía de los Caminos de Hierro del Norte de España enpresak egin zuen. Trenbidea eraikitzeko 35 partzela desjabetu ziren 1859. eta 1862. urteen artean, eta beste sei 1863tik 1869ra bitartean aurrekoen eremua zabaltzeko. Patxi Lazcano Sorzabal aspalditik dabil Gipuzkoako Protokoloen Artxibo Historikoan Altzako baserriei buruz jasotako dokumentuak bilatzen eta transkribatzen, eta horien artean daude trenbidea eraikitzeko egin ziren desjabetzeen eskriturak. Altzako Tokiko Bilduman kontsulta daitezke transkripzioak zein dokumentuak.

(1900 urte inguruan)

  (gehiago…)  »  

Patxi Lazcano, Iñigo Landa

Cuarta Via, 1935 aldera (Arg.: Portuko Agintaritza)

Cuarta Via izenarekin ezagutzen dira XIX. mendearen amaieran Pasaiako Portuko Sustapen Sozietateak Antxoko kaiko zabalgunean, Buenavistako egungo Erlojuaren kaian, Altzan eraikitako lehen bi etxadiak.

Cuarta Via etxeen lehen aipamena Pasaiako Portuko Sustapen Sozietatea desegiteko eskrituran dago, 1885eko urriaren 6an. Eskritura horretan, gainera, Sustapen Sozietatearen izenean erregistratutako jabetzak Pasaiako Portuko Sozietate Nagusiari eskualdatzen zaizkio, besteak beste:

  (gehiago…)  »  

1821-10-29 Errege Agindua

Gaurko egunean orain dela 200 urte, urriaren 29an, Errege Agindu batek agindu zuen Altzako Herriak Donostiatik berezitutako Udal independente bat izenda zedila.[1] Data horretara arte, Altzak autonomia politiko eta ekonomikoa izan zuen Donostiako jurisdikzioaren barruan, baina autonomia horrek ez zuen alde batera uzten gatazkak, eta, denborarekin, areagotu egin ziren, harik eta 1821 eta 1823 arteko udal-independentzia labur baina bizi hori ekarri arte.

Gure asmoa da Altzako Historiako data hori gogoratzea, independentzia eragin zuten inguruabarrei buruz dakiguna eguneratuz, bai eta independentzia garatzeko egon ziren zailtasunetara hurbilduz ere. Hasteko, Errege Aginduaren promulgazioa bultzatu zuten aurrekari hurbiletako batzuk ikusiko ditugu, eta gure historiaren garai garrantzitsu honi buruzko ezagutza aberastea helburu duten hainbat ekarpenekin jarraituko dugu.

  (gehiago…)  »  

Arg.: Otegi-Orbegozo familia (1963)

Uztailaren 13tik abuztuaren 2ra bitartean, “Bidebieta” argazki erakusketa izango da ikusgai Garberan. 28 irudiz osatutako erakusketa da, eta denboran atzera begiratzeko aukera ematen du, 20ko hamarkatik 80ko hamarkadara auzoan izandako aldaketak ikusteko.

Laugarren urtez jarraian antolatu da horrelako erakusketa bat, eta, aurrekoetan bezala, Altzako Tokiko Bilduman jasotako kopien artetik aukeratu dira argazkiak, batez ere familia-albumetatik hartutakoak, nahiz eta Kutxatekaren funts berezikoak diren batzuk ere badituen.

Bidebieta Herreran jaio zen XIX. mendearen amaieran, Javier Artazcozek Mirakruz Gainatik Herrerako ontziralekura jaisten zen bidearen bi aldeetan zeuden lurrak eta baserriak (Benta-goya eta Benta-bia) erosi zituenean. Lursaila itxi eta jauregi bat eraiki zuen parke handi baten erdian, Bidebieta, Herrerara eta San Pedrora doazen bi biden artean.   (gehiago…)  »  

Zabalaga (A. Calvo, 2021)

Joan den hilean, Plus 55ekin Chillida Leku museoa bisitatu genuen, Hernaniko Zabalaga oinetxe zaharraren lurretan. Patxi Lazcano Sorzabal altzatar baserriei buruz egiten ari den dokumentazio-lanari esker, Altzatik datu berriak emateko moduan gaude, hernaniar orube horrek XVII. mendearen amaieratik XX. mendearen hasierara izan duen ibilbideari buruz, Altzako Larrerdi loturaren parte izanik. [1]

Lehenik eta behin, bi mende pasatxoko ibilbide horren laburpen azkar bat egingo dugu, eta, ondoren, Zabalagaren historia osatzeko ekartzen zaion dokumentazioa aztertuko dugu zehatzago, esan bezala, Larrerdirekin harreman estua duena.

Larrerdiko maiorazkoa Migel Arzakek eta Katalina Perez Aszinak sortu zuten 1682ko apirilaren 23an, Larrerdi oinetxea eta bere jabetzak emanez. Ondorengoetako batek, Migel Arzakek, 1731ko urriaren 29an egin zuen testamentuan, lotura horri Zabalaga oinetxea gehitu zion, bere ondasunekin.   (gehiago…)  »  

Erakusketa honek azken hamarkadetako festen oroitzapenak gogora ekartzea du helburu, Altzako auzoetako jai batzordeek antolatutako egitarauak omenduz: Larratxo, Buenavista, Herrera, Oleta, Altza Kaskoa, Jolastokieta, San Barbara, Los Boscos…

Bertan, auzoetako jaietan bizitutako momentu garrantzitsuenetakoen argazki bilduma ikus daiteke: pregoiak, banderen altxatze eta jaistea, San Joan suak, mezak, San Martzial ereserkia…

Argazki, kartel eta programa guztiak Altzako Tokiko Bildumaren webgunean ikus daitezke: “Altzako udak” erakusketa, jai egitarauak, jaien argazki guztiak…

Erakusketaren ordutegia:
Ekainaren 14tik irailaren 3 arte
Astelehenetik ostiralera, 10:00-14:00 / 16:00-20:30
Larunbatetan, 10:00 - 14:00 / 16:30 - 20:00

San Martzial elizaren hegoaldeko atariko petrilean harri landuzko bi pieza daude, albotik igarotzean atentzioa ematen dutenak. Horien ondoan, plaka txiki batek zer diren azaltzen du: “BONETEAK. Garai bateko apaizen kapelak (Altzako apaizetxe izan zen “Aizpurutxo”tik ekarriak dira / BONETES. Antiguas gorras eclesiásticas (Donación de la casa “Aizpurutxo” de Altza, antigua residencia presbiterial)”. Hurrengo lerroetan, plakan adierazitakoa osatzen saiatuko gara, Tokiko Bilduman ditugun datu batzuekin.

  (gehiago…)  »  

Roman Irigoien, 1971-03-07

(Roman Irigoien medikuak altzatarrengandik jasotako omenaldi egunerako idatzitako hitzak)

Altzatarrak, aspaldiko lagunak:

Gizonaren bizitzan ba-dira egun berezi-bereziak, egundo aztuko ez dituenak. Gu geienontzat aspaldi joanak izan-arren, atzo gertatuak bezela gogoratzen zaizkigu lenengo Jaunartzea, ezkontzakoa, maite-maite genituenen eriotzak, eta abar. Gutako bakoitzak mordoskatxo ditugu orlakoak, eta gure baitan beren izena jarria degu: oiek gure bizitzako “egun aundiak” dira.

Nik ere, jakiña, nere izaeraren atze aldera begiratzen dedanean “egun aundiak” aurkitzen ditut. Egun oiek nere baitan berritzeko, bakardadean jarri eta begiak itxitzea naikoa izaten det: bizi-biziro agertzen zaizkit.   (gehiago…)  »  

Lope de Isasti, 1625

“Asimismo ha tenido y tiene este lugar mujeres varoniles que sin temer las tormentas del mar, han acudido con chalupas a atoar, y meter en el puerto galeones de las armadas reales y otras naos que vienen de Terranova y de otras partes, remando con gran esfuerzo como si fuesen varones, en falta de los marineros que andan por la mar en sus viajes, que las han librado de manifiestos peligros y reconocido sus dueños, alabándolas por ello, que es cosa rara aun en la misma costa de Guipúzcoa. Del valor de semejantes mujeres habló en particular Estrabon (feminis aeque rebur ad bellum ac viris), en cuanto toca a las armas, porque también son inclinadas a ellas, y por muchos rumores que ha habido de guerras no se ha oído jamás que hayan desamparado su patria, sino procurado defenderse. De una llamada Domengina de Igueldo, se dice por cosa notable que el año de 1522 estando apoderados los franceses de la villa de Fuenterrabia, de donde salían algunos a hacer correrías por los lugares comarcanos, llegó un caballero de ellos con su caballo bien armado y acompañado de muchos soldados de a pie, al paraje que llaman Molinao a la orilla del brazo de mar, haciendo el mal que podía, y la Domengina se acercó a él con su chalupa con un tiro de artillería que llaman verso [media culebrina, de 4 a 5 cm de calibre]. Asestó para él y le disparó de tal manera que le derribó y mató. Y sus soldados le ataron con el mismo caballo y le llevaron a enterrar. Y con esto cesaron las correrías por aquellas partes.”   (gehiago…)  »  

Patxi Lazcano, Iñigo Landa

Altzagainako mendebaldeko mendi-hegian, XIX. mendearen hasierara arte, kontzeju lursail zabal bat zegoen, Donostiako Udalaren jabetzakoa, Larreandiak izenekoa. 1808tik aurrera, Frantziako okupazio militarrak eragindako gastu handien ondorioz, Udalak lursail horiek salgai jarri eta pribatizatu egin behar izan zituen.

Larreandiak izeneko lurrak —hau da, zelai handiak, landu gabeko lur zabalak— hainbat lursailez osatuta zegoen, eta horietako hiru dokumentatuta ditugu, baina ziur asko gehiago egongo ziren. [1] Horietako birekin Larreandi baserria zenaren gunea osatuko da, eta hirugarrenarekin Larditxiki baserriarena.   (gehiago…)  »